Η εκτροπή του Αχελώου, που έχει «στοιχειώσει» σαν το γεφύρι της Άρτας, είναι το πιο χαρακτηριστικό δείγμα της αδυναμίας του συστήματος δημοσίων επενδύσεων στην Ελλάδα, που επιβαρύνει με υπέρογκα ποσά τους φορολογούμενους χωρίς να στηρίζει την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Πρόκειται για έργο-σίριαλ, με διάρκεια κοντά στα 30 χρόνια και κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για το μονίμως ελλειμματικό δημόσιο ταμείο. Ο Αχελώος θεωρείται σήμερα ως παράδειγμα της παθογένειας των μεγάλων επενδύσεων στην Ελλάδα, καθώς συγκεντρώνει τα περισσότερα τυπικά προβλήματα που παρουσιάζονται τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα αυτό. Σχεδιάστηκε για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία του θεσσαλικού κάμπου, αλλά τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην υλοποίησή του ήταν όσα και οι υποσχέσεις των πρώην υπουργών Περιβάλλοντος για την ολοκλήρωσή του.
Η ασυνεννοησία μεταξύ των αρμοδίων, οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που «πάγωναν» τα έργα, οι καταγγελίες των κατοίκων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων δημιούργησαν ένα «κουβάρι» στο οποίο δύσκολα μπορεί κανείς σήμερα να βρει την άκρη. Το έργο βραχυκυκλώθηκε ανάμεσα σε ένα δαιδαλώδες νομοθετικό πλαίσιο, στην απίστευτη ελληνική γραφειοκρατία και υπουργικές αποφάσεις που εκ των υστέρων κρίνονταν παράνομες από το Συμβούλιο της Επικράτειας (ΣτΕ). Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται σήμερα προ πλήρους αδιεξόδου και να πλανάται το φάσμα της οριστικής ματαίωσής του. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, έχουν δαπανηθεί έως σήμερα 350 εκατ. ευρώ από το δημόσιο ταμείο. Αν σε αυτά προστεθούν και τα έργα που κατασκευάστηκαν από τη ΔΕΗ –το φράγμα της Μεσοχώρας και ο υδροηλεκτρικός σταθμός Γλύστρας–, τότε οι δαπάνες για το έργο που έχει μείνει στη μέση ξεπερνούν τα 850 εκατ. ευρώ.
Στο τελευταίο επεισόδιο του σίριαλ, το υπουργείο Υποδομών έκανε γνωστό ότι εξετάζει την περίπτωση να υποβάλει αίτηση μερικής ανάκλησης της απόφασης 141/2010 του ΣτΕ, με την οποία «πάγωσαν» προσωρινά τα έργα στη σήραγγα εκτροπής του ποταμού προς τη Θεσσαλία. Το υπουργείο έχει στα χέρια του δύο μελέτες εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η σήραγγα κινδυνεύει με κατάρρευση από τις βροχοπτώσεις. Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει αποστείλει 14 ερωτήματα σχετικά με το έργο στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και αναμένει απαντήσεις. Το χειρότερο σενάριο θα είναι να κριθεί από το Δικαστήριο ότι το έργο παραβιάζει την κοινοτική νομοθεσία. Μια τέτοια απόφαση θα οδηγούσε πιθανότατα στο οριστικό «πάγωμα» του έργου από το ΣτΕ.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επιμένουν ότι τα έργα εκτροπής του ποταμού θα βλάψουν ανεπανόρθωτα το οικοσύστημα της περιοχής και υποστηρίζουν πως θα πρέπει να υπάρξει μια συνολική μελέτη για το πρόβλημα ύδρευσης ολόκληρης της Θεσσαλίας. Το υπουργείο Περιβάλλοντος μέχρι στιγμής διατηρεί χαμηλούς τόνους και έχει ξεκινήσει μελέτες, προκειμένου να γίνει καταγραφή των αναγκών της περιοχής σε νερό και στη συνέχεια να αποφασιστεί εάν και με ποιο τρόπο θα εκτραπούν τα νερά του Αχελώου.
Το χρονικό των αναβολών
Την ιδέα της εκτροπής του ποταμού, που προκαλεί αντιδράσεις σχεδόν τρεις δεκαετίες, συνέλαβε για πρώτη φορά το 1925 ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Απόστολος Κουτσοκώστας. Η πρώτη πολιτική απόφαση για την εκτροπή ήρθε από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το 1983, με σκοπό να υδροδοτηθούν οι αγροτικές εκτάσεις στη θεσσαλική πεδιάδα. Αρχικά προβλεπόταν ότι με τα έργα θα εκτρέπονταν 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και μετά από τις αντιδράσεις φορέων και κατοίκων η ποσότητα αυτή μειώθηκε σε 600 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Το 1991, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη αποφάσισε να εγκρίνει τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου και έδωσε το «πράσινο φως» για την έναρξη των εργασιών. Τρία χρόνια αργότερα, το ΣτΕ έκρινε παράνομη την Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία ξεκίνησε το έργο, καθώς δεν υπήρχε μία συνολική μελέτη που να αποτυπώνει τις επιπτώσεις του.
Ωστόσο, το 1995 η ΔΕΗ συνέχισε τα έργα στο φράγμα της Μεσοχώρας, με την αιτιολογία ότι υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει αν δεν ολοκληρωθούν οι εργασίες. Ακολούθησε δεύτερη ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ, το οποίο έκρινε ότι οι εργασίες απειλούσαν να καταστρέψουν πολιτιστικά μνημεία, όπως η Μονή Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου, χωρίς να έχουν προταθεί εναλλακτικές λύσεις. Το 2002, η τότε υπουργός Περιβάλλοντος κυρία Βάσω Παπανδρέου επιμένει ότι η εκτροπή θα προχωρήσει και ψηφίζεται ο σχετικός νόμος για τις απαλλοτριώσεις στη Μεσοχώρα. Ένα χρόνο αργότερα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς της Αιτωλοακαρνανίας προχώρησαν σε νέα προσφυγή στο ΣτΕ, το οποίο αποφασίζει το 2005 να «παγώσει» προσωρινά όλες τις εργασίες στον Αχελώο. Τότε ξεκίνησε και ένας «πόλεμος» δηλώσεων κατά των ανώτατων δικαστικών από τον πρώην υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργο Σουφλιά, ο οποίος τους κατηγόρησε ότι νομοθετούν και είπε το περίφημο «και οι κρίνοντες κρίνονται».
Έργα που βρίσκονται στον «αέρα»
Το έργο του Αχελώου δεν είναι το μόνο που κόστισε έναν πακτωλό χρημάτων στους Έλληνες φορολογούμενους, χωρίς το ανάλογο αποτέλεσμα. Το υπουργείο Υποδομών ανακοίνωσε ότι η χάραξη της Ιόνιας Οδού στη λίμνη Καϊάφα απορρίφθηκε από το ΣτΕ και τώρα αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις. Παράλληλα, εκκρεμεί στο ΣτΕ και η εκδίκαση προσφυγών για τον αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδας και το τμήμα Κόρινθος – Πάτρα του αυτοκινητόδρομου ΠΑΘΕ (Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Εύζωνοι). Για τα οδικά έργα της Αττικής, που περιλαμβάνουν και τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού και προκηρύχθηκαν πριν από τις εκλογές του 2009 από τον κ. Σουφλιά, το υπουργείο Υποδομών επαναξιολογεί το έργο, για το οποίο υποστηρίζει ότι δεν είχαν εκδοθεί περιβαλλοντικοί όροι αλλά και ότι πρέπει να επανεξεταστούν τα τεχνικοοικονομικά στοιχεία του και να ληφθεί υπόψη το υπό σύνταξη Προεδρικό Διάταγμα για την προστασία του Υμηττού. Κραυγαλέα περίπτωση καθυστερήσεων αποτελεί η Υποθαλάσσια Αρτηρία της Θεσσαλονίκης, έργο που «πάγωσε» και τώρα ο ανάδοχος του έργου θα αποζημιωθεί με περίπου 68 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που το έργο συνολικά θα κόστιζε στο Ελληνικό Δημόσιο 90 εκατ. ευρώ. Η πολιτική διαμάχη άρχισε για μία ακόμη φορά με το σημερινό υπουργό Υποδομών κ. Δημήτρη Ρέππα να καταγγέλλει τον προκάτοχό του κ. Σουφλιά ότι ζημίωσε το Δημόσιο με το «πάγωμα» του έργου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου